Rechten & Plichten 15

Met enige regelmaat vragen – vooral jonge – mensen ons wat in Nederland eigenlijk de ondergrenzen zijn voor het hebben van seks met iemand die jonger is dan zijzelf. Hoewel het onderwerp nogal taboe is en je snel het risico loopt om voor “pedo” uitgemaakt te worden als je er naar vraagt, is de vraag op zichzelf zo gek nog niet. Want er is een vrij schimmig gebied in wat wel en niet kan voor jongeren. Vanaf welke leeftijd mag je seks hebben met iemand? Maakt het uit hoeveel leeftijdsverschil er is en zijn bepaalde seksuele handelingen verboden bij wet?

Startpunt bij de beantwoording van al deze vragen is de leeftijd van de persoon waarmee je het bed in duikt. Over personen van 18 jaar en ouder bestaat meestal geen verwarring, dus we focussen ons hier even op minderjarigen. Bij de beoordeling van de vraag of iets strafbaar is, gaat het om de échte leeftijd en dus niet de leeftijd die tijdens het sjansen aan je is medegedeeld. Gevolg hiervan is dat iemand die seks denkt te hebben met een meerderjarige zich schuldig kan maken aan een strafbaar feit op het moment dat de opgegeven leeftijd achteraf niet blijkt te kloppen. Dit kan anders zijn op het moment dat jou geen redelijk verwijt kan worden gemaakt. Je kunt voor zo’n geval bijvoorbeeld denken aan de situatie waarbij er voorafgaand aan het voorspel een vals identiteitsbewijs wordt getoond. Hoewel dat weinig lustopwekkend is, doe je er dus goed aan om de leeftijd van je potentiële bedpartner tijdig en grondig te controleren.

Minderjarigen worden in de wet vervolgens in drie verschillende categorieën opgedeeld:
– minderjarigen van onder de 12 jaar
– minderjarigen van 12, 13, 14, en 15 jaar
– minderjarigen van 16 en 17 jaar

Het is voor zowel meerderjarigen als minderjarigen nooit toegestaan om seks te hebben met personen van onder de 12 jaar oud. De wet spreekt in dit geval van seks als er sprake is van handelingen die bestaan of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam. In de rechtspraak is bepaald dat hiervan al snel sprake is; het gaat namelijk om iedere vorm van binnendringen met een seksuele strekking. Daaronder valt bijvoorbeeld ook het enkel openen van de schaamlippen of het met de tong aanraken van het geslachtsorgaan of zelfs het geven van een tongzoen. Voor een veroordeling is zelfs niet nodig dat de minderjarige de handelingen als seksueel heeft ervaren.

Bij de tweede categorie minderjarigen ligt het ingewikkelder. In tegenstelling tot de eerste categorie is voor een veroordeling namelijk een ontuchtig karakter vereist. Alleen seksuele handelingen die in strijd zijn met een sociaal-ethische norm zijn strafbaar. Nu het binnen onze samenleving niet geaccepteerd wordt dat meerderjarigen seks hebben met minderjarigen van beneden de 16 jaar oud, is dit seksueel contact in de regel ontuchtig. Ook het (digitaal) contact leggen met een minderjarige in deze categorie met als doel om op een later tijdstip seks te hebben (grooming), kan onder bepaalde omstandigheden strafbaar zijn. Seksueel contact tussen minderjarige leeftijdsgenoten kan in deze categorie daarentegen wél straffeloos blijven. Op het moment dat minderjarigen met een gering leeftijdsverschil seksueel contact hebben dat past binnen hun ontwikkeling is er geen sprake van een misdrijf. Om te beoordelen of er in een bepaald geval sprake is van strafbare handelingen wordt o.a. gekeken naar de relatie tussen de twee minderjarigen, de mate van vrijwilligheid en gelijkwaardigheid en het leeftijdsverschil.

Het hebben van seks met minderjarigen van 16 of 17 jaar oud is in beginsel niet verboden bij wet, ook al ben je zelf meerderjarig. Wél zijn bepaalde handelingen en gedragingen verboden om deze categorie minderjarigen te beschermen. Zo is het strafbaar om een minderjarige (op welke wijze dan ook) te betalen voor de seks (prostitutie) en mag de seks niet gefilmd worden (vervaardigen kinderporno). Ook het misbruik maken van een gezagsverhouding of tot seks verleiden door middel van giften of beloftes is strafbaar en kan tot strafvervolging leiden.

Uiteraard gelden voor minderjarigen, naast de specifieke regels om hen te beschermen, ook de algemene strafbaarstellingen die voor meerderjarigen van toepassing zijn. Daarover volgende maand meer.

BONUSWEETJE I:
Tot oktober 1991 konden alleen meisjes als slachtoffer van deze delicten worden aangemerkt, sindsdien kunnen ook jongens het slachtoffer zijn.

BONUSWEETJE II:
Sexting is tegenwoordig een hot item in zowel positieve als negatieve zin: veel mensen vinden het leuk maar er zijn ook gevaren aan verbonden. Sexten met iemand die minderjarig is (dus tot 18 jaar), is in ieder geval een hele duidelijke no go! Het kan worden gekwalificeerd als het medeplegen van het maken van kinderporno en is strafbaar; zelfs als de minderjarige het zelf ook wil!